1. Wybór tematu
Wybór tematu pracy jest wstępnym etapem tworzenia koncepcji pracy licencjackiej oraz magisterskiej. Procedurę wyboru tematu należy oprzeć na kilku, wzajemnie uzupełniających się kryteriów. Najważniejszym z nich są własne zainteresowania, a więc to, czym się interesujemy na co dzień. Pod uwagę należy również wziąć dostęp do źródeł, na podstawie których praca będzie pisana. Pamiętać należy, że pisząc musimy się opierać na naukowych źródłach: książkach, artykułach z branżowych – naukowych – czasopism, danych statystycznych.
Dostępność do nich jest zatem kwestią fundamentalną. Innym z kryteriów, na podstawie których możemy dokonać wyboru tematu, jest jego łatwość, co w szczególności dotyczy realizacji części empirycznej, czyli badań. Na ogół, praca dyplomowa składa się z dwóch części teoretycznej oraz badawczej. Niemożność realizacji tej drugiej automatycznie powinno dyskwalifikować wybrany przez nas temat.
Każde z wymienionych kryteriów jest istotne, co oznacza, że wybierając temat naszej pracy powinniśmy brać pod uwagę każde z nich. Idealnie byłoby zatem, gdyby:
- Temat korespondował z naszymi zainteresowaniami.
- Dostęp do źródeł nie był ograniczony.
- Przeprowadzenie badań nie będzie nastręczać nam problemów.
2. Bibliografia
Jest to uporządkowany spis wszystkich źródeł drukowanych i elektronicznych cytowanych w pracy. Przy tworzeniu bibliografii w pracy dyplomowej należy przestrzegać dwóch zasad. Po pierwsze, w bibliografii nie powinna znaleźć się żadna pozycja, do której nie ma odesłania w tekście. Po drugie, należy w niej umieścić wszystkie pozycje, do których odesłania znajdują się w pracy.
Na ogół – choć nie jest to reguła – struktura bibliografii jest uporządkowana w następujący sposób:
- Opracowania zwarte – obejmujące wykorzystane w pracy książki i rozdziały w publikacjach zbiorowych.
- Artykuły w czasopismach – naukowych, jak i nienaukowych.
- Źródła prawne – wszystkie akty prawne, zarówno prawa międzynarodowego, krajowego, jak i te, które wydane zostały przez różnego rodzaju instytucje i organizacje.
- Źródła internetowe – w pracy dyplomowej dopuszczalne jest oszczędne korzystanie z tego rodzaju źródeł, zapis bibliograficzny powinien uwzględniać: autora publikacji, jej dokładny adres oraz datę pobrania.
- Inne źródła, czyli wszystko to, co nie mieści się w pozostałych kategoriach.
Wszystkie pozycje – poza źródłami prawnymi – umieszczane są w porządku alfabetycznym, numerowane. W przypadku źródeł prawnych, porządek obejmuje:
- Konstytucję,
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- ustawy,
- rozporządzenia,
- rozporządzenia z mocą ustawy,
- akty prawa miejscowego.
3. Struktura pracy
Rozmiaru pracy dyplomowej nie normują żadne reguły. Rozmiar ten zależy od tematyki pracy, zaś podstawowym wymogiem jest wyczerpujące opracowanie tematu. W zależności od dyscypliny naukowej, praca może liczyć od kilkunastu do kilkudziesięciu stron. Wymogi dotyczące objętości pracy może ustalić promotor. Pracę dyplomową przygotowywana jest w standardowym formacie A4. Na ogół typowa struktura każdej pracy magisterskiej lub licencjackiej składa się z:
- strony tytułowej,
- spisu treści,
- wstępu,
- tekstu głównego, obejmującego rozdziały podzielone na podrozdziały lub główne punkty podzielone na podpunkty,
- zakończenia (wniosków, podsumowania),
- bibliografii,
- spisu tabel (o ile występują w tekście),
- spisu rysunków (o ile występują w tekście),
- załączników (o ile wystąpiła konieczność ich zamieszczenia).
Wstęp stanowi jakby „wizytówkę” całej pracy. Jego struktura jest na ogół ujednolicona i składa się z:
- wprowadzenia do tematu o którym piszemy – ogólnego wprowadzenia do podejmowanej problematyki,
- zaprezentowania celu badań,
- określenia problemów badawczych oraz tezy pracy,
- określenia zastosowanych metod badawczych,
- opisu struktury pracy, czyli krótkiego określenia, co zostało zawarte w poszczególnych rozdziałach,
- wskazania źródeł, z których korzystaliśmy.
Maksymalna liczba stron przeznaczonych na wstęp to 3. Powinien on dawać czytelnikowi syntetyczny obraz tego, co znajduje się w pracy.
Pierwszy i ewentualnie drugi rozdział stanowią teoretyczną część pracy. Ich treść powinna koncentrować się wyjaśnieniu wszelkich pojęć, terminów i definicji, jakie są związane z podjętym przez nas tematem. Ponadto, część teoretyczna powinna zawierać omówienie podziałów, klasyfikacji, problemów szczegółowych związanych z podjętą przez nas tematyką. W części teoretycznej szczególnie istotną kwestią jest spójność logiczna, co oznacza, że powinniśmy rozpocząć od kwestii najbardziej ogólnych, aby następnie przechodzić do zagadnień bardziej szczegółowych.
Kolejny dwa rozdziały powinny stanowić część empiryczną, obejmującą zagadnienia metodologiczne oraz prezentację i analizę uzyskanych wyników badań.
Kwestie metodologiczne stanowić powinny zatem treść trzeciego rozdziału. Należy w nim zatem określić:
- cel i przedmiot badań,
- problemy i hipotezy badawcze,
- zastosowane metody, techniki oraz narzędzia badawcze,
- opis terenu badań oraz badanej grupy.
Ostatni, badawczy rozdział obejmuje natomiast prezentację wyników badań, ich analizę przeprowadzoną w odniesieniu do problemów oraz hipotez badawczych oraz wnioski wynikające z uzyskanych wyników badań.
W zakończeniu należy:
- przypomnieć cel pracy i określić, czy został on zrealizowany i co świadczy o jego realizacji;
- przypomnieć sformułowaną tezę i hipotezy szczegółowe dotyczącą całej pracy i określić, czy została ona zweryfikowana;
- sformułować wnioski płynące z całej pracy (zarówno z części teoretycznej, jak i praktycznej).
Konstrukcja pracy powinna nie tylko spełniać wszystkie formalne wymogi określone przez uczelnię, ale przede wszystkim być logiczna i uporządkowana, przez co należy rozumieć podporządkowanie treści celowi głównemu, jaki został wskazany we wstępie. W praktyce, każdy rozdział powinien wynikać z poprzedniego, co pozwoli na stworzenie spójnej, jasnej i logicznej treści.
4. Edycja
Każda uczelnia posiada własne wytyczne dotyczące edycji pracy, do których należy się bezwzględnie stosować. Dotyczą one takich kwestii, jak:
- ustawienia marginesów,
- krój i rozmiar czcionki,
- odstęp między wierszami (tzw. interlinia),
- konstrukcja przypisów,
- konstrukcja tabel i rysunków oraz podpisów do nich,
- numeracja stron.
Ustawienia marginesów oraz czcionki powinny być takie, które pozwolą na umieszczenie na pojedynczej stronie około 1 800 znaków, czyli 30 wierszy po 60 znaków. Na ogół uczelnie stosują marginesy: górny i dolny oraz lewy i prawy 2,5 cm plus 1 cm na oprawę. Najczęściej stosowaną czcionką jest Times New Roman 12 pkt z interlinią 1,5. Większą, pogrubioną czcionkę stosuje się w tytułach rozdziałów:
Rozdział 1. Problematyka badań w świetle literatury przedmiotu
1.1. Podrozdział (Tytuł)
1.2. Podrozdział (Tytuł)
1.2.1. Paragraf (Tytuł)
1.2.2. Paragraf(Tytuł)
W każdym z rozdziałów powinno znajdować się od 3 do 6 podrozdziałów. Paragrafy powinny pojawiać się jedynie w szczególnych przypadkach.
Tekst w każdym podrozdziale/paragrafie należy wyjustować. W zależności od wytycznych uczelni wyrazy mogą być dzielone, jak i niedzielone. Konieczne jest również zastosowanie tzw. twardej spacji, czyli takiej, która scala ze sobą rozdzielone wyrazy. Jej użycie pozwala na eliminację pojedynczych liter – spójników pozostawionych na końcu wersów.
Kolejnym elementem edycji pracy dyplomowej są przypisy. Są to objaśnienia, komentarze lub uwagi dodane przez autora, które mogą być umieszczane:
- na dole strony,
- na końcu rozdziału,
- na końcu pracy.
Możliwe jest również stosowanie przypisów w tekście (są to tzw. przypisy harwardzkie). Najwygodniejsze – zarówno dla piszącego, jak i recenzenta – są przypisy umieszczane na dole strony. Pamiętać należy, że forma przypisów oraz ich numeracja powinna być stosowana konsekwentnie, w całej pracy.
Równie konsekwentnie należy stosować wszelkie elementy dotyczące tabel i rysunków (przykłady poniżej), co dotyczy ich numeracji, tytułu oraz źródła:
- numer – zwłaszcza w przypadku, gdy zamierzamy zamieścić w swojej pracy więcej tabel oraz rysunków;
- tytuł – w którym określa się to, co przedstawia dana tabela bądź rysunek;
- źródło – w którym określa się pochodzenie rysunku lub tabeli; należy uwzględnić te same elementy, co w przypisie; jeśli rysunek/tabela zostały opracowane samodzielnie, wówczas używa się konstrukcji „opracowanie własne”.
Rysunek 1. Liczba salonów Reserved w latach 2017 – 2019
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rocznych raportów niefinansowych spółki LPP S.A. z lat 2018 – 2020
Tabela 1. Lokalizacja sieci sprzedaży marki Reserved
| Kategoria | Lokalizacja |
|---|---|
| Sklepy stacjonarne | Polska, Rosja, Czechy, Słowacja, Estonia, Litwa, Łotwa, Węgry, Ukraina, Niemcy, Chorwacja, Bułgaria, Rumunia, Wielka Brytania, Serbia, Słowenia, Kazachstan, Egipt, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Katar, Białoruś, Izrael, Bośnia i Hercegowina, Finlandia |
| Sklepy online | Polska, Rosja, Litwa, Łotwa, Estonia, Niemcy, Wielka Brytania, Czechy, Słowacja, Węgry, Chorwacja, Rumunia, Ukraina, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Portugalia, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Belgia, Luksemburg, Francja, Włochy, Austria, Szwecja, Dania, Finlandia, Arabia Saudyjska, Oman, Bahrajn |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: LPP. Raport zintegrowany za rok 2019/20. W kierunku zrównoważonej mody, Warszawa 2020, s. 39.
Numery kolejnych stron najczęściej umieszcza się po środku, „w stopce”, przy czym pierwsza tytułowa strona nie jest numerowana.
Niezależnie od wytycznych uczelni, nadrzędną zasadą, jaką należy się kierować przy redagowaniu pracy, jest jej estetyka. Dotyczy to zarówno tekstu, który powinien być uporządkowany, redagowany z zastosowaniem akapitów, jak i odpowiednio wykonanych rysunków oraz tabel. Pamiętając, że każdy ma własny, indywidualny zmysł estetyczny, należy również pamiętać, że na ogół najwłaściwsze rozwiązanie są te najprostsze. Oznacza to, że np. liczba kolorów używanych w rysunkach i tabelach powinna być ograniczona do niezbędnego minimum.
Język
Pisząc pracę dyplomową należy skoncentrować się na dokładnym wyjaśnieniu używanych pojęć. Należy je interpretować na podstawie literatury przedmiotu z danej dyscypliny naukowej. Praca powinna być napisana zwięźle i zrozumiale. Należy wystrzegać się wszelkich zbędnych słów i zwrotów, co w szczególności powinno dotyczyć kolokwializmów. Tekst należy pisać bezosobowo: „napisano”, „podjęto”, „określono”.
Od strony estetycznej, praca powinna być napisana w sposób zgodny z wszelkimi wymogami formalnymi. Każdy rozdział należy rozpoczynać od nowej strony, co pozwala na wyeksponowanie nowej treści, a także kształtowanie uporządkowanej struktury pracy. Ważna jest również dbałość o akapity, których rola sprowadza się do zaznaczenia nowej myśli czy nowego wątku.
W całej pracy należy przestrzegać zasad tzw. poprawnego wprowadzania tekstu, czyli:
- nie używać spacji do ustawiania wcięcia pierwszej linii akapitu;
- nie używać wielokrotnej spacji;
- nie stawiać spacji przed znakami: , . : , ? ! % „ ) } ];
- nie wstawiać spacji za znakami: ( { [ ”;
- na końcu wiersza nie zostawia się spójników i przyimków (np. i, w, z, u itp.) – w tym celu za spójnikiem zamiast zwykłej spacji należy wstawić spację nierozdzielającą – tzw. twardą, używając kombinacji klawiszy Shift + Ctrl + Spacja;
- należy likwidować poprzez edycję pozostawianie tytułu rozdziału w ostatniej linii na stronie lub jednej linii tekstu na nowej stronie.
Komentarze
Jedna odpowiedź do „Jak napisać pracę dyplomową w 4. krokach?”